در آستانه برگزاری چهارمین همایش فناوری سلامت دانشگاه، دکتر رضایی زاده رییس دانشکده طب ایرانی و رییس مرکز رشد فناوری طب و داروسازی سنتی و فرآورده های طبیعی دانشگاه، پیرامون تحقق دانشگاه فناور با روابط عمومی دانشکده طب ایرانی گفتگو کرد.

در آستانه برگزاری چهارمین همایش فناوری سلامت در دانشگاه هستیم. از نگاه شما به عنوان دبیر اجرایی همایش پیشین، در حوزه علوم پزشکی، دانشگاه فناور چگونه تحقق پیدا می کند؟ 

فناور شدن دانشگاه علوم پزشکی و اینکه اصولا در این حوزه چه خدمات فناورانه ای می توانیم داشته باشیم، بحثی مبنایی است. در یک نگاه ساده حوزه خدمات دانشگاه علوم پزشکی صرفاً بالینی و یا در حوزه های پیشگیری، تشخیصی یا آزمایشگاهی است. درحالی که در نگاه کلی تر و مبنایی تر و با توجه به تجربه های سایر کشورها، دانشگاه های علوم پزشکی می توانند در زمره دانشگاه های پیشتاز در تحقق دانشگاه نسل سوم باشند.

در حوزه علوم پزشکی تنوع گسترده ای از خدمات وجود دارد که در قالب فناوری های نوین قابل ارائه هستند. برای مثال بحث فناوری تجهیزات پزشکی که دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این عرصه توفیقات بسیاری داشته است.

مصداق ملموس تر، بهره گیری از فناوری در عرصه خدمات دارویی چه شیمیایی و چه طبیعی، از طراحی تا فرمولاسیون است. همچنین فعالیتهایی که در حوزه آموزش پزشکی، آموزش سلامت و اصلاح سبک زندگی، اطلاع رسانی حوزه های بهداشت و پیشگیری، از طریق نرم افزارهای نوین، اپلیکیشن ها و بسترهای فضای مجازی ارائه می شوند، از همین مصادیق هستند.

از سوی دیگر، همه اینها منابعی برای خلق ثروت مبتنی بر دانش هستند و اگر این مسیر تحقق بیشتری پیدا کند، دانشگاه  علوم پزشکی چنان که در شعارهای سال های گذشته همایش فناوری سلامت تأکید می شد، می تواند هم دانشگاهی فناور باشد و هم به سمت دانشگاه نسل سوم جهت گیری کند و هم با توجه به شعار امسال همایش، هم محوری برای تولید داخلی و هم زمینه ساز کارآفرینی و اشتغال در حوزه سلامت خواهد بود. البته برای تحقق پیدا کردن تمام این اهداف، می بایست مسیری بسیار سخت و پیچیده را طی کرد و هرچه بیشتر در جهت فرهنگ سازی گام برداشت. خوشبختانه در چند سال گذشته مدیران ارشد این مهم را بسیار تأکید و حمایت کردند. این امر با حمایت از فعالیتهای اعضای هیأت علمی، دانشجویان و واحدهای دانشگاهی تحت لوای فعالیتهای دانش بنیان در بستر شرکت های خصوصی وابسته به دانشگاه اتفاق افتاده است و به دلیل پویایی و انرژی و سرزندگی فعالان این عرصه، موتور محرکه بسیار خوبی برای تحقق اهداف فناورانه دانشگاه محسوب می شود.

با توجه به اهداف تعریف شده، چه انتظاری باید از دانشگاه فناور داشته باشیم؟ و به نظر جنابعالی تا چه اندازه دانشگاه علوم پزشکی تهران در این مسیر موفق بوده است؟ 

از دانشگاه نسل سوم و دانشگاه فناور انتظار داریم با استفاده از دانش بومی و تجربیات خود و نیازهای جامعه،  مسیر خلق ثروت مبتنی بر دانش را طی کند. دانشگاه نه متولی و نه متصدی تحقق این امر است، بلکه تسهیل کننده است. دانشگاه می بایست فعالان حوزه های آموزش و پژوهش را به مسیری سوق دهد که دانش آنها منجر به تولید محصول و درنهایت خلق ثروت شود. 
در دانشگاه علوم پزشکی تهران به دلیل اینکه در سال های گذشته مسیر دانشگاه نسل یک و دو طی شده است، اکنون در کلّیت دانشگاه، دانشگاه نسل سوم تحقق پیدا نکرده است اما با توجه به فعالیت های انجام شده و نمونه های موفقی که در سطح دانشگاه داشته ایم می توانیم امیدوار باشیم که با الگو قراردادن این مصادیق و حمایت و پشتیبانی، این فرهنگ را در سطح دانشگاه نهادینه کنیم. 

آرزوی ما این است که مراکز تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاه، بتوانند هزینه های خود را از فروش دانش فنی و محصولات و خدمات خود تأمین کنند و دانشگاه به جای تکیه بر بودجه های دولتی و نفتی، به دانشگاهی مستقل، خودگردان، فناور،  کارآفرین و درآمدزا تبدیل شود.

جنابعالی به عنوان رییس دانشکده طب ایرانی و رییس مرکز رشد فناوری طب و داروسازی سنتی و فرآورده های طبیعی دانشگاه، پتانسیل و ظرفیت های طب ایرانی را در حوزه فناوری و به ویژه با توجه به شعار امسال همایش فناوری سلامت 'دانشگاه فناور، محور تولید داخل' چگونه ارزیابی می کنید؟

طب سنتی ایران دانشی بومی و گنجینه ای علمی برای ماست اما ما تلاش کرده ایم با رویکرد مبتنی بر شواهد و بازآزمایی و آزمودن مجدد، دانشکده طب ایرانی را به دانشگاهی سلامت محور،  پژوهش نگر و اخلاق مدار بدل کنیم. 

بخشی از این دانش با کارآزمایی بالینی و ابزارهای جدید، واکاوی و پژوهش می شوند که می توانند به دستورات حفظ سلامت، داروهای گیاهی و طبیعی و همچنین ابزارهایی که در تشخیص برخی بیماری ها کمک کننده هستند، منجر شوند.

در کنار دانشکده طب ایرانی، وجود مرکز رشد فناوری طب و داروسازی سنتی و فرآورده های طبیعی فرصتی مغتنم فراهم کرده است که با بهره گیری از توان و همت اعضای هیأت علمی جوان دانشکده و سایر دانشکده ها با نگاهی بین بخشی و با حمایت و سرمایه بخش خصوصی، تعداد قابل توجهی شرکت دانش بنیان و شرکت های نوپای علمی و دانشگاهی را گرد آوریم که با بهره گیری از دانش بومی و البته مبتنی بر شواهد علمی و با پشت سر گذاشتن تمام مراحل قانونی موردنظر سازمان غذا و دارو، موفق به اخذ مجوز تولید شدند و مراحل تجاری سازی و ورود به بازار را طی کردند.

همچنین در راستای اهداف همایش فناوری سلامت، دو تفاهم نامه همکاری بین مرکز رشد و مرکز تحقیقات رادیوتراپی، آنکولوژی انستیتو کانسر دانشگاه، پژوهشکده معتمد و مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاد دانشگاهی منعقد می شود که براساس آن ادامه مطالعات و مشارکت در تحقیق و توسعه فرآورده های طبیعی مبتنی بر طب ایرانی در این مراکز با مشارکت بخش خصوصی انجام خواهد شد.

همچنین مرکز رشد براساس برنامه ریزی و پویایی شرکت های مستقر از اواخر سال جاری و ابتدای سال 98 تعداد قابل توجهی داروهای سنتی، جالینوسی و فرآورده های طبیعی با مجوز سازمان غذا و دارو روانه بازار خواهد کرد.

می توانید نمونه هایی از دستاوردهای مرکز رشد فناوری طب و داروسازی سنتی و فرآورده های طبیعی را ذکر کنید؟ 

بله به عنوان مثال در حوزه سرطان با ارائه طرح به کمیته فناوری دانشگاه و بعد از اخذ مجوز از شورای صنعت دانشگاه و همچنین با انجام درمجموع هشت کارآزمایی بالینی مصوب که کدهای اخلاقی و پژوهشی را نیز کسب کردند و در مراکز علمی و دانشگاهی نیز به عنوان پایان نامه های تخصصی و طرح های پژوهشی به موفقیت هایی دست پیدا کردند،  دو داروی ' هانی ژل ' و ' مدیفای' مراحل تولید و تجاری سازی را طی کرده و به زودی وارد بازار دارویی کشور خواهند شد. 

این دو دارو به عنوان نمونه بسیار موفق از همکاری بین بخشی و تخصص های گوناگون از همراهی بیش از 46 نفر عضو هیأت علمی و متخصص و دستیار تخصصی برخوردار بوده اند و با سرمایه گذاری بخش خصوصی مراحل تولید و تجاری سازی را طی کرده اند.

داروی ' هانی ژل ' برای کمک به بهبود کیفیت زندگی و کاهش ضعف و خستگی در بیماران مبتلا به سرطان و داروی 'مدیفای ' برای کنترل عوارض پرتودرمانی در بیماران مبتلا به سرطان های سر و گردن، ناحیه تحتانی لگن و پروستات استفاده می شود و می تواند باعث کمک به بهبود سوزش ادرار، درد و سوزش مقعد، موکوزیت و زخم و خشکی دهان در این بیماران شود.

با توجه به رویکرد بین المللی همایش فناوری سلامت که امسال برای نخستین بار موردتوجه قرار گرفته است، فعالیت های بین المللی مرکز رشد در چه جایگاهی قرار دارد؟ 

در راستای فعالیت های بین المللی مرکز رشد، برنامه مدوّنی برای توسعه همکاری با کشور کره جنوبی درحال اجرا داریم. تفاهم نامه ای با دانشگاه سئول و شرکت وایرومد منعقد شده است و طبق برنامه ریزی در حال پیشرفت است که هرچند روند آن به خاطر تحریمها کمی کند شده اما متوقف نشده است. 

در زمینه محصولات مختلفی که مربوط به شرکت های مستقر در مرکز رشد است نیز فعالیت های بین المللی بسیار خوبی در حال انجام است که امیدوارم به زودی به نتایج مطلوب برسد.

علاوه بر کره جنوبی، ما با کشورهای چین، هند، کانادا و برخی کشورهای اروپایی مانند اتریش، مجارستان و اوکراین درحال مذاکره و رایزنی برای صادرات، تولید مشترک و در برخی موارد انتقال فناوری هستیم.